نوشتههای خاورشناسان و اروپاییهای ماجراجویی که به مکه و مدینه و حجاز یا نقاط دیگر جزیره العرب سفر کردند، منابعی ارزشمندی هستند برای مطالعه تاریخ سده نوزدهم شبه جزیره عربی و بخصوص شناخت سرآغازهای وهابیت و شکلگیری دولت آل سعود. شناختی که ضرورتش در ایران هنوز درک نشده است و نگاه تاریخی به وهابیت و تلاش برای شناخت آن، در هیاهوی جدالهای کلامی و چشمانداز تنگ آن از یک سو و چشمانداز کلاننگر سیاسی و تصویرهای مبهم راهبردزدهاش از سوی دیگر، گم شده است. بازخوانی سفرنامه غربیها، اگر با احتیاط علمی (و نه چنان که معمول است با شیفتگی به هر آنچه غربی است) همراه باشد، فرصتی است برای بازخوانی عالمانه تاریخ وهابیت و درک زمینهای که به ظهور آن انجامید.
سفرنامه دومینگو بادیا ای لبلیچ Domingo Badia y Leblich از نخستین سفرنامههای اروپاییان به حجاز است در زمانی که وهابیت تازه سر برآورده بود و آل سعود نخستین پیشرفتهای نظامی خود را در دهههای آغازین سده نوزدهم میلادی تجربه میکرد. گزارش این سفرنامه نویس اسپانیایی آگاهیهای دست اولی از روزهای حضور وهابیان در مکه به دست میدهد.
گزارشی از مشاهدات این سفرنامه نویس اروپایی از وهابیان را در مقاله زیر که در مجله میقات حج منتشر شده است، ارائه کرده ام:
وهابیت در سفرنامه دومینگو بادیا ای لبلیچ (علی بیک عباسی) ، خاورشناس اسپانیایی