نویسنده، تاریخ عصر جدید مکه را با تاریخ صنعت چاپ در این شهر پیوند زده است. نخستین چاپخانه در حجاز در سال ۱۳۰۰ / ۱۸۸۲ یعنی در آستانه سده چهاردهم هجری با نام مطبعه المیریه تاسیس شد. این چاپخانه هنوز به نشر کتاب‌هایی به سبک‌های قدیم علوم از فقه و مناسک حج و حواشی نگاری می‌پرداخت که سنتی دیرپا در مکه داشت، جز این که کتاب‌ها به دلیل تنوع قومی موجود در مکه به زبان‌های مختلف از عربی و اردو و ترکی و اندونزیایی و مالزیایی منتشر می‌شد. حتی وقتی چاپخانه‌های شمس الحقیقه در سال ۱۳۲۷ قمری و مطبعه الترقی الماجدیه در سال ۱۳۲۷ قمری شروع به کار کرد، همچنان کتاب‌های فقهی و ادبی در راس آثار منتشر شده بود. سرآغاز عصر جدید فرهنگی در مکه نهضت عرب‌گرایانه و استقلال جویانه‌ای بود که از سال ۱۳۲۶قمری/۱۹۰۸میلادی با برپایی مشروطه دوم در عثمانی و به حکومت رسیدن شریف حسین در حجاز آغاز شد. تا این تاریخ جدایی جغرافیایی این سرزمین، آن را از موج جریان تجدد‌گرایی دیگر کشورهای عربی دور نگاه داشته بود. از این زمان به بعد ناگهان آگاهی سیاسی و اجتماعی در حجاز سربرآورد و عصر تازه‌ای در ادبیات سیاسی و فرهنگی حجازیان آغاز شد. آثار متفکران عرب در حجاز خوانده شد، برای نخستین بار تصوری از سرزمین حجاز همچون دولتی مستقل سربرآورد و مفهومی غیر از اسلام (قومیت عربی) در کانون اندیشه اجتماعی قرار گرفت. روزنامه القبله که از سال ۱۹۱۶منتشر می‌شد صدای جنبش عربی به رهبری شریف حسین بود و هم خاستگاه نخستین جوانه‌های نوگرایی در عرصه ادبیات حجاز که چندی بعد در شیوه‌های نوی ادبی در قالب شعر و داستان و نمایش‌نامه به بار نشست.
نسلی که در این دوران تربیت شدند در نخستین سال‌های حکومت آل سعود به باروری رسیده بودند. در این سال‌ها حجاز شاهد انتشار نشریاتی از قبیل صوت الحجاز و النداءالاسلامی و الاصلاح و نشریه دولتی ام القری و تاسیس گروه‌ها و انجمن‌های ادبی و فرهنگی بود. مکه که همیشه کانون مطالعات سنتی دینی و علومی همچون فقه و حدیث بود، تجربه های تازه‌ای را در عرصه فرهنگ سیاسی و ادبی از سر می‌گذراند. نمونه ای از این گرایشات نو در کتاب ادب الحجاز (در سال ۱۳۴۴) نوشته محمد سرور الصبان بازتاب یافت که به معرفی شانزده ادیب حجازی نوگرا اختصاص داشت که نمایانگر برآمدن نسلی از ادیبان بود که در برابر نخبگان سنتی فرهنگ حجاز قرار می‌گرفتند. نسل جدید جوانان مکه تحت تاثیر آثار نویسندگانی چون کواکبی، شوقی، مطران، عقاد، طه حسین، رافعی، میخائیل نعیمه، جبران، شبلی شمیل، فرح انطون، خیر الدین زرکلی، امین الریاحی آفاق جدید ادبی و فکری و سیاسی را تجربه کردند. جوانان نوگرای حجاز، سده‌های گذشته را عصر انحطاط ادبی می‌خواندند و از شیوه فکر و نگارش سنتی انتقاد می‌کردند. محمد حسن عواد نمونه شاخص این گروه از نوگرایان بود که در سال ۱۳۴۵/۱۹۲۶کتاب خواطر مُصَرّحه را نوشت که سر و صدای زیادی به پا کرد و به شدت از شیوه غیر عقلانی و مقلدانه علمای دینی انتقاد کرد. عواد از نخستین شاعران نوگرا نیز بود و سبک‌های تازه شعر نو را تجربه کرد. داستان نگاری نیز در حجاز با آثار محمد نور عبدالله الجوهری که در سال ۱۳۵۴ داستان الانتقام الطبعی را متنشر کرد و احمد السباعی که در سال ۱۳۶۸داستان فکره را به چاپ رساند آغاز شد و شیوه‌های تازه نقد ادبی از جمله در کتاب التیارات الادبیه الحدیثه فی قلب الجزیره العربیه به قلم عبدالله عبدالجبار به کار گرفته شد.
